Jaarlijks inventariseren wij de risico’s van onze verbonden partijen met behulp van een gestandaardiseerde vragenlijst. De vragen hebben betrekking op de indicatoren: directie/bestuur, eigenaarsbelang, marktomgeving, flexibiliteit, contracten, governance, control en kwaliteit.

Voor de berekening van het organisatierisico score hanteren wij een weging, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen private en publieke partijen. Bij private partijen worden de scores op flexibiliteit, governance en control zwaarder gewogen dan de overige indicatoren. Bij publieke partijen geldt alleen voor de scores op flexibiliteit en control een zwaardere weging. De uitkomsten van alle risico scores zijn vervolgens afgezet tegen de hoogte van ons financieel belang met de verbonden partij. Onder financieel belang verstaan wij alle rechten en verplichtingen jegens de relatie met de verbonden partij. Dit zijn o.a. ingebracht kapitaal, vertrekking van leningen en garanties, een jaarlijkse bijdrage aan de exploitatie, ontvangst van dividend. De afweging van het organisatierisico en het financieel belang leidt uiteindelijk tot een totaal risico score van de verbonden partij. Bij verschillen tussen het organisatierisico en financieel belang wordt uitgegaan van het gemiddelde of de laagste van de twee.

Uit de tabel blijkt dat een aantal verbonden partijen voor ons een hoge risico score heeft. Dat zijn het Regionaal Bedrijventerrein Twente, Industriegebouw Maatschappij en Soweco. Belangrijkste overeenkomst van deze verbonden partijen is dat het financieel belang groot is en de toekomst onzeker. De risico score van gemeenschappelijke regelingen is niet eenduidig op te vatten. Openbaar Lichaam Crematoria Twente en het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente scoren bijvoorbeeld laag omdat deze organisaties redelijk bestendig en robuust zijn. Wat verder opvalt in de tabel is dat private ondernemingen waar wij 100% eigenaar van zijn, als organisatie hoog scoren. De reden hiervoor is de kwetsbaarheid, die veroorzaakt wordt door de geringe omvang van de organisatie en de sterke afhankelijkheid van de gemeente Almelo als opdrachtgever.

Situationele sturing en toezicht
Op basis van de classificatie van het risico van de verbonden partij is het mogelijk om de sturing en het toezicht op de externe relatie effectiever in te richten. Bijvoorbeeld in geval van een hoge risico score wordt actief deelgenomen en worden duidelijke afspraken gemaakt over de taken en bevoegdheden. Indien nodig wordt het toezicht geregeld via onafhankelijke auditcommissies. Ook kan een hoge risicoscore aanleiding zijn voor een audit op de vraag of de organisatie en de gemeente Almelo voldoende in control zijn. Bij een gemiddelde score is geen actieve deelname benodigd, maar wel betrokkenheid. De contacten verlopen doorgaans via de reguliere planning- en control-cyclus. In het geval van een lage risico score is sturing en toezicht op afstand voldoende. Dat wil zeggen geen actieve deelname maar slechts volgen van ontwikkelingen.

Op basis van de classificatie van het risico van de verbonden partij willen wij maatwerk toepassen in het toezicht op de externe relaties. Hierbij onderscheiden wij de volgende drie toezicht-regiems: minimaal toezicht, basistoezicht en verhoogd of intensief toezicht. De uitwerking van de te onderscheiden toezicht-regiems met de in te zetten toezichtinstrumenten nemen we op in Uitvoeringsnota verbonden partijen (INT-30654).

Minimaal toezicht
Geldt voor partijen met een lage risico score. Dit toezicht wordt vorm gegeven door een lichte vorm van monitoring van de bedrijfs- en marktontwikkelingen.

Basistoezicht
Geldt voor partijen met een risico score in de middengroep. Basistoezicht is te typeren als “vertrouwen geven en betrokken zijn”. Er is actieve borging van het publiek belang, regelmatig overleg, kaderstelling, monitoring van interne en externe ontwikkelingen, output en effecten.

Verhoogd of intensief toezicht
Geldt voor partijen met een hoge risico score. Toezicht is niet gebaseerd op vertrouwen en leidt tot intensivering van informatie-uitwisseling en overleg, het concretiseren van verwachtingen en doelstellingen en aandacht voor besturing van de organisatie. Ook behoort het benoemen van sanctionering op niet-nakomen afspraken, het uitvoeren van een eigen audit of het toezicht regelen via een onafhankelijke auditcommissies tot de mogelijkheden.